Niemieckie pianino z początku XIX wieku, obraz pochodzący sprzed 1945 roku – to tylko niektóre zabytki, których nielegalny wywóz za granicę udaremnili pogracznicy. Ale skala problemu jest bardziej poważna.
To właśnie teraz, po wejściu Polski do Unii Europejskiej, Niemcy są coraz bardziej zainteresowani przedmiotami, które zostały przez nich pozostawione na tak zwanych Ziemiach Odzyskanych. A że zabytkowych, poniemieckich dzieł jest coraz mniej, tym są one bardziej cenne dla kolekcjonerów i miłośników staroci.
Wiedzą o tym funkcjonariusze Straży Granicznej, którzy – po odejściu z granic służb celnych – muszą walczyć z przemytnikami zabytkowych obiektów. Sami przyznają, że wiele takich faktów może umknąć ich uwadze. Musieliby kontrolować dokładnie praktycznie każdy samochód, a to nie zawsze jest możliwe.
Tymczasem na internetowych aukcjach można kupić wiele przedmiotów posiadających cechy zabytkowe, choćby unikalne pocztówki z XIX wieku, pochodzące z okolic Jeleniej Góry.
– Te same widokówki na niemieckich aukcjach osiągają później zawrotne ceny. A jakoś za granicę musiały trafić – powiedział nam jeden z kolekcjonerów pocztówek. Sam przyznaje, że bez kłopotu przewiózł kilka innych za granicę, choć formalnie jest to zabronione.
Osobna sprawa to wywóz detali architektonicznych. W ostatnich latach sporo z nich skradziono z zabytkowych posesji. Chodzi głównie o rzeźby. Nieznany jest los posążku chłopca sprzed dawnej rezydencji przy ulicy Wojska Polskiego na rogu Mickiewicza. Zniknął zabytkowy rzeźbiony niedźwiedź sprzed jednej z dawnych willi przy ulicy Norwida.
Nierzadko podobne przedmioty widywane są w ogrodach bogatych Niemców.
Giną też elementy dawnych witraży oraz stare dachówki. Ale to zjawisko nie jest nowe. Zdarza się, że pokrycie dachu zabytkowych pałaców zostaje przeniesione na domy „przedsiębiorczych” właścicieli w Polsce. Tak stało się z dachówkami jednego z pałaców w Wojanowie, które dziś można oglądać na jednym z bliźniaków przy ulicy Słowackiego w Jeleniej Górze.
