Dzięki inicjatywie społecznej, wspieranej przez samorząd Podgórzyna, w Przesiece stanie tablica pamiątkowa, która będzie upamiętniać odnalezienie tuż po wojnie w tej wsi, zrabowanych przez Niemców, obrazów Jana Matejki „Batory pod Pskowem” i „Rejtan – Upadek Polski”.
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej oraz tablicy edukacyjnej poświęconych temu wydarzeniu odbędzie się w najbliższą sobotę o godzinie 14.00 w Przesiece na skwerze przy ul. Karkonoskiej 1. Zaplanowano też „Spotkanie z historią” z udziałem wybitnych polskich muzealników i badaczy historii, wzbogacone o skromną część artystyczną oraz pokaz trzech filmów krótkometrażowych z serii „Ożywione obrazy”, w których aktorzy w strojach i scenerii z epoki odtwarzają sceny z obrazów Jana Matejki.
Przypomnijmy. Obrazy „Batory pod Pskowem” i „Rejtan - Upadek Polski” ewakuowano w 1939 r. z okolic Warszawy na Wołyń. Zrabowane przez Rosjan i następnie zarekwirowane przez Niemców odbyły wraz z obrazem „Unia Lubelska” długą drogę z Lwowa przez Wiśnicz do miejscowości Hain, dzisiejszej Przesieki. Obrazy ukryte przez Niemców w gospodzie ,,Waldschlösschen’’ zostały odnalezione w lipcu 1945 r. przez mieszkańców Przesieki.
Chwałę odnalezienia dzieł przypisano wielce zasłużonej grupie poszukiwawczej dyrektora Muzeum Narodowego prof. Stanisława Lorentza – opowiada jeden z inicjatorów postawienia tablicy w Przesiece Maciej Popkiewicz. - O roli osadników władze wolały nie wspominać. Faktycznie było inaczej. Na obrazy natrafiła Stanisława Urban podczas komisyjnego spisywania dobytku pozostawionego przez Niemców w celu przekazywania go nowym mieszkańcom. Dzieła były ukryte w skrzyniach w piwnicy restauracji „Waldschlösschen”. Komisja skrzynie zabezpieczyła i o fakcie ich odnalezienia powiadomiła pełnomocnika Rządu w Jeleniej Górze Wojciecha Tabakę. Obrazy zwieziono do byłego Urzędu Gminy przy dzisiejszej ulicy Spadzistej, a następnie do muzeum w Jeleniej Górze. Dalszym losem obrazów zajął się prof. Stanisław Lorentz.
