Budowa stawu skokowego
Mianem stawu skokowego określa się miejsce łączące kość skokową i kość podudzia. Warto jednak wiedzieć, że możliwe jest wyróżnienie aż trzech stawów w jego obrębie: stawu skokowego dolnego, górnego (skokowo-goleniowego) i przedniego. Łączą one ze sobą nie tylko stopę z podudziem, lecz także poszczególne kości w samej stopie. Ta skomplikowana konstrukcja wraz z połączonymi z nią mięśniami i więzadłami sprawia, że urazy stawu skokowego nie są łatwe w leczeniu, a powrót do pełnej sprawności bywa długotrwały. Co więcej, nie zawsze jest to możliwe. Istotna jest szybka reakcja, rozpoczęcie leczenia i rehabilitacji.
Przyczyny urazu stawu skokowego
Do najczęstszych przyczyn urazu stawu skokowego należą kontuzje sportowe. Występują one zarówno u sportowców profesjonalnych, jak i amatorów. Ich bezpośrednim źródłem jest przekroczenie ruchu fizjologicznego w stawie, w wyniku czego dochodzi do uszkodzenia jego struktur. Może to być jedynie niewielkie naciągnięcie torebki stawowej lub więzadeł, ich naderwanie, całkowite rozerwanie, a nawet oderwanie elementów od siebie. Najczęściej występującym typem urazu stawu skokowego jest jego skręcenie, podczas którego nie dochodzi do przemieszczenia się jego części względem siebie. Jeśli jednak dojdzie do takiej sytuacji, a więc do zwichnięcia, rekonwalescencja będzie dłuższa i trudniejsza. Takie przypadki są jednak znacznie rzadsze.
Niezbyt częstą sytuacją jest również złamanie w okolicy stawu, czyli przerwania ciągłości kości strzałkowej. Należy mieć świadomość, że osoby, u których uraz stawu skokowego wystąpił w przeszłości, są na niego bardziej narażone w przyszłości. Do grupy ryzyka należą również pacjenci cierpiący na rozmaite problemy w obrębie stawu kolanowego. Mogą u nich wystąpić urazy stawu skokowego w nodze przeciwnej.
Objawy urazu stawu skokowego
Objawy urazu stawu skokowego mogą różnić się w zależności od jego typu. Charakterystyczny jest ból w okolicy kostki – im silniejszy, tym większe są uszkodzenia. Objaw ten zdecydowanie ogranicza ruchomość stawu. Typowy jest też obrzęk i zaczerwienienie skóry. Niekiedy możliwe jest również rozgrzanie skóry w miejscu występowania uszkodzeń. W przypadku poważniejszych urazów typowym objawem jest też krwiak – przy tych niewielkich może on, ale nie musi się pojawić.
Postępowanie przy podejrzeniu urazu stawu skokowego
W przypadku podejrzenia urazu zalecane jest zastosowanie zasady “PRICE”. Oznacza ona:
• P – protection (ochrona),
• R – rest (odpoczynek),
• I – ice (lód, czyli zimne okłady),
• C – compression (kompresja),
• E – elevation (uniesienie, kończyna powinna znajdować się powyżej serca).
Zasady te powinny złagodzić ból, a także zapobiec silnej opuchliźnie oraz dalszym uszkodzeniom. Zabronione jest masowanie miejsca urazu oraz jego rozgrzewanie, np. za pomocą maści rozgrzewających czy ciepłych kąpieli.
Diagnostyka urazu stawu skokowego
Dla właściwej diagnostyki urazu stawu skokowego konieczny jest wywiad lekarski oraz sprawdzenie ruchomości stopy. Lekarz lub fizjoterapeuta na pewno zapytają o okoliczności pojawienia się objawów czy historię urazów w badanym obszarze.
Kluczowe jest także przeprowadzenie badań obrazowych. Do najczęściej wykonywanych należą zdjęcie rentgenowskie oraz USG stawu skokowego. W niektórych sytuacjach, zwykle w celu pogłębionej diagnostyki, zalecane jest również wykonanie rezonansu magnetycznego. Dzięki uzyskaniu wszystkich niezbędnych informacji możliwe jest przygotowanie odpowiedniego planu leczenia.
Leczenie urazu stawu skokowego
Leczenie urazu stawu skokowego zależeć będzie od rodzaju i stopnia uszkodzeń. W przypadku skręcenia lub zwichnięcia konieczne może być tylko noszenie opatrunku stabilizującego czy odciążającej ortezy. Zazwyczaj działania takie zalecane są przez 3-6 tygodni. Często niezbędne jest również podawanie NLPZ w postaci tabletek lub maści. Leczenie operacyjne zwykle stosowane jest przy poważniejszych urazach, takich jak złamanie czy całkowite zerwanie więzadeł lub rozerwanie torebki stawowej.
