Rzecznik Praw Obywatelskich RP w publikacji „Dostęp osób z niepełnosprawnościami do wymiaru sprawiedliwości. Analiza i zalecenia” Warszawa- 2016” dokonał oceny warunków uczestnictwa osób niepełnosprawnych w postępowaniach i procesach prowadzonych przez organa wymiaru sprawiedliwości. Szczególną uwagę zwraca na specyficzną sytuację osób niewidomych i słabowidzących, niesłyszących oraz osób z niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną.
Brak odpowiednich procedur uniemożliwia w wielu przypadkach osobom niepełnosprawnym świadome uczestnictwo w procesach ze szkodą dla obiektywnej oceny faktów. Brak przysięgłych tłumaczy języka migowego, brak umiejętności posługiwania się pismem Braille’a, brak biegłych sądowych z odpowiednią specjalistyczną wiedzą…
Cała gama problemów związana z osobami z niepełnosprawnością umysłową lub psychiczną składa się na dzisiejszy, tak dyskutowany obraz wymiaru sprawiedliwości. Najbardziej istotne są jednak bariery architektoniczne utrudniające, bądź uniemożlwiające dostęp osób niepełnosprawnych do sądów, prokuratur, komisariatów policji, biur adwokackich itp. Komunikacja elektroniczna nadal wymaga dostosowania i regularnego audytowania serwisów wymiarów sprawiedliwości do wymogów międzynarodowego standardu dotyczącego dostępności stron dla osób z niepełnosprawnościami WCAG 2.0.
M.in. tym sprawom poświęcone było spotkanie Społecznego Rzecznika Osób Niepełnosprawnych i Pacjentów Ziemi Jeleniogórskiej Stanisława Schuberta z Dyrektorem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze Tomaszem Żukiewiczem. W spotkaniu uczestniczyła również Katarzyna Michalska-Bochynek - dyrektor Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze, którego VI Wydział Ksiąg wieczystych mieści się na ostatnim piętrze budynku ze wszystkimi dolegliwościami takiej lokalizacji.
Dyrektor Tomasz Żukiewicz ze zrozumieniem i wyjątkowym zaangażowaniem podszedł do tak zarysowanych problemów. „Bierzemy się za bariery”. Jeszcze w tym roku w Sądzie przy ul. Bankowej wybudowana zostanie winda, która otworzy swobodny dostęp każdemu, czyli wszystkim do ksiąg wieczystych bez konieczności pokonywania wielu schodów. Do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową również w roku bieżącym dostosowane zostanie wejście do budynku Sądu przy ulicy Norwida. - Myślimy również – mówi dyrektor Tomasz Żukiewicz – o zainstalowaniu windy w Sądzie przy ulicy Wojska Polskiego. Wśród propozycji rozwiązań technicznych rozważa się lokalizację wejścia do tej windy od ulicy Grottgera.
Wiele elementów infrastruktury sądowej można usprawnić od ręki. Wyposażenie wokand w wersji powiększonego druku nie stanowi żadnego problemu. Warunkiem poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości / i nie tylko/ jest jednak wiedza o tym, że uczestnik postępowania jest osobą niepełnosprawną z określeniem rodzaju dysfunkcji. Trzeba to z odpowiednim wyprzedzeniem zgłaszać.
Podległe Sądowi Okręgowemu w Jeleniej Górze Sądy Funkcjonalne w Kamiennej Górze, Lubaniu i we Lwówku Śląskim zostały już zainteresowane problemem barier architektonicznych, a jednym ze sposobów ich rozwiązania mają być sale rozpraw zlokalizowane na parterze wyposażone w niezbędne specjalistyczne urządzenia techniczne, jak na przykład nagłośnienie.
- Będziemy się wsłuchiwać w głosy osób niepełnosprawnych- mówi dyrektor Żukiewicz, a temu celowi mogą służyć niewątpliwie „dni otwarte sądu” dla osób z różnymi dysfunkcjami. - Myślimy także o kursach języka migowego dla pracowników sądu i o wypracowaniu takiej formuły przepływu informacji pomiędzy pracownikami Sądu, stażystami, aby pobudzać ich wrażliwość i empatię. Pierwsze spotkanie w Jeleniogórskim Sądzie zaplanowano na październik bieżącego roku, w którym uczestniczyć będą osoby z wadami wzroku.
- To było bardzo udane i pouczające spotkanie – mówi Mirosława Jośko, wiceprezes Stowarzyszenia Inwalidów Wzroku w Jeleniej Górze. Widać, że Kierownictwo Sądu ma dobrą wolę do rozwiązywania problemów, które przez lata nie były dostrzegane. Rozpoczęta w dniu 1 sierpnia 2017 roku debata, jak poprawić i udoskonalić dostęp osób z niepełnosprawnościami do wymiaru sprawiedliwości nie tylko w naszym mieście, pozwala na optymistyczne spojrzenie w najbliższą przyszłość. Tu widać wyraźnie gotowość i determinację, a przecież o wszystkim stanowią ludzie - podkreśla.
