Borelioza, zwana także chorobą z Lyme, jest chorobą wywołaną przez krętki z rodzaju Borrelia, przenoszone przez kleszcze, która charakteryzuje się zajęciem skóry, stawów, układu nerwowego i serca. Jednak tylko u niewielkiego odsetka pacjentów dochodzi do zajęcia innych organów niż skóra.
Jakie są objawy boreliozy?
Pierwszym objawem jest tak zwany rumień wędrujący. Typowy rumień ma postać plamy z przejaśnieniem w środku, która pojawia się na skórze w miejscu ukłucia przez kleszcza i szybko powiększa się osiągając średnicę przynajmniej 5 cm, a często nawet kilkudziesięciu centymetrów. Charakterystyczne jest to, że rumień wędrujący nie pojawia się od razu po ukłuciu przez kleszcza ale przynajmniej 3 dni później (czasem nawet dopiero po 3 miesiącach od ukłucia). Czasem rumieniowi może towarzyszyć niewielki świąd, pobolewania głowy, mięśni czy podwyższona temperatura ciała.
Jak jeszcze może objawiać się borelioza?
W postaci wczesnej, czyli w ciągu kilku miesięcy od zakażenia u niewielkiego odsetka pacjentów mogą pojawić się objawy neurologiczne, stawowe lub zapalenie mięśnia sercowego. Postać neurologiczna (tzw neuroborelioza) najczęściej objawia się jako porażenie nerwu twarzowego (opadanie kącika ust, niemożność zaciśnięcia powieki oka i zmarszczenia czoła), zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ból głowy, światłowstręt, sztywność karku, gorączka) lub zapalenie korzeni nerwów rdzeniowych (objawy podobne do rwy kulszowej lub barkowej). W przypadku boreliozy stawowej na ogół dochodzi do zajęcia dużych stawów (najczęściej kolanowych, rzadziej łokciowych, skokowych lub barków). Na ogół pojawia się obrzęk i ograniczenie ruchomości jednego lub kilku stawów, ból towarzyszący obrzękowi ma zwykle nieduże nasilenie. W postaci kardiologicznej boreliozy najbardziej charakterystyczne są zaburzenia rytmu serca.
W przypadku boreliozy nieleczonej lub leczonej nieprawidłowo mogą pojawić się objawy charakterystyczne dla późnej fazy zakażenia. Neuroborelioza w okresie późnym może przebiegać jako zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, lub jako neuropatia objawiająca się zaburzeniami czucia, bólami korzeniowymi a nawet niedowładami. Późna borelioza stawowa może sporadycznie doprowadzić do trwałego uszkodzenia stawów. Późna postać skórna objawia się jako zanikowe zapalenie skóry kończyn.
W jaki sposób diagnozuje się boreliozę?
W przypadku rumienia wędrującego jego wygląd jest tak charakterystyczny, że wystarcza do postawienia rozpoznania i wdrożenia właściwego leczenia. Nie ma potrzeby wykonywania wtedy żadnych badań serologicznych, ponieważ w tym okresie są one jeszcze na ogół ujemne. Przeciwciała przeciwko krętkom borrelii pojawiają się we krwi dopiero po kilku tygodniach od zakażenia. Natomiast badania serologiczne należy wykonać w celu potwierdzenia innych postaci boreliozy, ponieważ objawy postaci stawowej czy neuroboreliozy nie są charakterystyczne i bardzo podobnie mogą objawiać się inne choroby, zupełnie niezwiązane z zakażeniem krętkiem borrelii (np.: choroba zwyrodnieniowa stawów czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołane przez inne bakterie lub wirusy).
Czy w każdym przypadku dodatnich wyników badań serologicznych należy przyjmować antybiotyki?
Nie. Szacuje się, że po ukłuciu przez kleszcza u około 3 do 6 % pacjentów pojawiają się przeciwciała przeciwko borrelii ale tylko 0,3 do 1,4% osób rzeczywiście choruje na boreliozę. Dzieje się tak dlatego, że w ogromnej większości przypadków organizm człowieka zwalcza tę bakterię już w miejscu wniknięcia do skóry. Jako immunologiczny ślad po kontakcie z krętkiem pozostają przeciwciała, które mogą utrzymywać się we krwi przez wiele lat. Przeciwciała te świadczą jedynie o kontakcie z krętkiem borrelii w przeszłości, a nie o aktywnej chorobie.
Czy rozpoznanie boreliozy stawia się na podstawie wyników badania przeciwciał ?
Oczywiście, że nie tylko. Nie można rozpoznać i leczyć boreliozy tylko na podstawie dodatnich wyników badań bez obecności u pacjenta objawów charakterystycznych dla tej choroby.
Jak leczy się tą chorobę?
Podstawowym lekiem dla wczesnych postaci jest doksycyklina w postaci doustnej. Tylko w przypadku neuroboreliozy i w niektórych przypadkach postaci stawowej istnieje potrzeba antybiotykoterapii w postaci iniekcji dożylnych lub domięśniowych.
Wbrew obiegowej opinii nie ma potrzeby stosowania wielomiesięcznej terapii lub skojarzonego leczenia kilkoma różnymi antybiotykami.
Nie ma też naukowych dowodów, by jakiekolwiek preparaty ziołowe czy suplementy diety były skuteczne w leczeniu tego zakażenia.
Czy przeciwko boreliozie można się zaszczepić?
Niestety nie ma jeszcze szczepionki skutecznie zapobiegającej tej chorobie.
Można natomiast zaszczepić przeciwko innej chorobie przenoszonej przez kleszcze jaką jest kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Ryzyko zachorowania na KZM po ukłuciu przez kleszcza jest mniejsze niż ryzyko zachorowania na boreliozę, jednak konsekwencje mogą być poważniejsze.
Około 20-50 % osób, które przebyły KZM ma powikłania neurologiczne choroby: niedowłady, napady padaczki, zaburzenia sfery intelektualnej, zaburzenia koncentracji, uwagi lub pamięci.
Podstawowe szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu KZM obejmuje 3 dawki szczepionki. Następnie powinno się przyjmować dawki przypominające co 3-5 lat.
Zapraszamy do korzystania z usług naszej Poradni.
Chętnie odpowiemy na Państwa pytania.
KCM Clinic S.A.
ul. Bankowa 5-7
58-500 Jelenia Góra
tel.: +48 75-611-2222
e-mail: rejestracja@kcmclinic.pl
Zdjęcie kleszcza:
By André Karwath aka Aka
