„Rocznik…” po prostu nie ukazał się przez kilka kolejnych numerów, ale dzięki zaangażowaniu wielu instytucji udało się powrócić na regularny tor wydawniczy. Mamy więc, w pewien sposób, podwójną rocznicę do świętowania.
Zasłużone podziękowania dla Iva
Przechodząc już do sedna, czyli treści 55 tomu, co zatem wybraliśmy, co polecamy? Zaznaczam, że jest to subiektywny wybór i oczywiście polecamy gorąco zapoznanie się z całym numerem, o którego różnorodność zadbał zespół redakcyjny. Niemała w tym zasługa Ivo Łaborewicza, redaktora naczelnego, któremu za jego ogromną pracę przy podtrzymywaniu tradycji „Rocznika…” należą się zasłużone podziękowania.
50-lecie KTN
W części ARTYKUŁY I STUDIA Marek Obrębalski mierzy się z tematem utraty przez Jelenią Górę statusu stolicy województwa i konsekwencji dla miasta po 25 latach od tego wydarzenia. Dwa artykuły (Ivo Łaborewicza i Jarosława Witkowskiego) zostały poświęcone Karkonoskiemu Towarzystwu Naukowemu, które w 2023 r. obchodziło 50-lecie istnienia.
W MATERIAŁACH I ŹRÓDŁACH Krzysztof A. Kuczyński przedstawia dwa tematy hauptmannowe – o postaci Ernsta E. Ulbricha, malarza z Karpnik i artykułu jego autorstwa (z 1946 r. SIC!) o Gerharcie Hauptmannie; drugi o Anji Hauptmann – wnuczce pisarza.
W SPRAWOZDANIACH Józef Hanusiak – fotograf, przewodnik miejski i członek Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry opisał spacery pt. „Szlakiem jeleniogórskich kościołów i wyznań”, jakie w 2021 i 2022 realizował w ramach TPJG. Wspomnę jeszcze, że obok autora pomysłodawcą spotkań była Justyna Szczygielska.
Wspomnienia
Odejście drugiego człowieka, chociaż nieuchronne, zawsze wywołuje smutek i żal, zwłaszcza tych publicznie znanych, czy to ze swojej charyzmatycznej osobowości, czy działalności. W części IN MEMORIAM wspomnianych zostało sześć osób (dr Stefan Bednarek, ks. Andrzej Bokiej, Roksana Knapik, Kazimierz Śliwa i Zofia Zator), którzy odeszli w 2022 r. Przypomnijmy sobie ich sylwetki i niech ich życie (czasami krótkie) będzie dla nas natchnieniem.
Szerszy zakres Sudetów
W RECENZJACH chciałbym zwrócić uwagę na dwie, dotyczące naszych przyjaciół-sąsiadów, Czechów. Pierwsza dotyczy katalogu do wystawy o polskim tytule „Ufortyfikowany kraj. Ludzie we wschodnich Karkonoszach w 1938 r.”. Data ta jest dla Czechów jedną z najtrudniejszych w ich historii, a temat Karkonoszy, a tym samym w szerszym zakresie Sudetów i ich zajęcia przez nazistów jeszcze boleśniejsza.
Naturalna bariera
Jeszcze przed Układem Monachijskim góry były dla Czechosłowacji naturalną barierą ochronną, stąd rząd w Pradze zdecydował o umocnieniu tych terenów przez budowę urządzeń obronnych. Druga recenzja dotyczy rocznika „Z Českého Ráje a Podkrkonoší” (Z Czeskiego Raju i Przedgórza Karkonoszy. Rocznik Krajoznawczy), jednego z najstarszych naukowo-krajoznawczych czasopism czeskich.
Jest to opis 35. już tomu. Myślę, że wielu przyjdzie do głowy paralela z naszym czasopismem i słusznie. Przyłączam się do poleceń czeskiego brata „Rocznika…”.
O ciągłość KALENDARIUM dba, już od dłuższego czasu, Krzysztof Tęcza – obecnie prezes Oddziału PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze, ale także wielki społecznik i oddany pracy krajoznawczej człowiek. (JL)
Poniżej pełny spis treści 55 tomu „Rocznika…”:
ARTYKUŁY I STUDIA
Marek Obrębalski, Jelenia Góra – 25 lat po utracie statusu stolicy województwa
Wojciech Brzezowski, Jeleniogórski dom mieszkalny w okresie baroku
Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Koligacje i mariaże Zofii Schaffgotsch (1916-2008), ostatniej hrabianki z Cieplic Śląskich
Wolfgang J. Brylla, Zarys biografii i działalności wielopokoleniowej rodziny organmistrzowskiej Edelmannów z Gryfowa Śląskiego
Stanisław Firszt, Wojciech Grabowski, Jeleniogórskie bielarnie w świetle źródeł historycznych i badań archeologicznych
Krzysztof A. Kuczyński, Janusz Skowroński, Muzeum Gerharta Hauptmanna w Erkner k. Berlina nie było pierwsze. Śladami zbiorów archiwalnych i bibliotecznych po śmierci pisarza w 1946 roku
Ivo Łaborewicz, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Jeleniej Górze 1947–1948 i jego członkowie
Jarosław Witkowski, Pięćdziesiąt lat Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego 1973-2023
MATERIAŁY I ŹRÓDŁA
Stanisław Firszt, Wojciech Grabowski, Badania archeologiczne przy kościele pw. św. Michała Archanioła w Czernicy w 2022 roku
Krzysztof A. Kuczyński, Ernst E. Ulbrich, malarz z Fischbach (Karpniki) i jego zapomniany artykuł z 1946 roku o Gerharcie Hauptmannie
Tomasz Rzeczycki, Rzekomy cud w kościele przy ul. 1 Maja w Jeleniej Górze w marcu 1950 roku
Zbigniew Adamski, Po II wojnie światowej trzecia na Dolnym Śląsku gazeta zakładowa „Wspólny cel” ZWCH „Chemitex Celwiskoza” w Jeleniej Górze
Stanisław Firszt, Suplement do artykułu: S. Firszt, Wyniki kwerendy w sprawie rozpoznanych zbiorów Schaffgotschów prowadzonej w latach 2018-2021, „Rocznik Jeleniogórski” t. 54, 2022, s. 191-238
Roger Piaskowski, Włócznia Ateny
Stanisław Firszt, Nowe informacje na temat historii jeleniogórskich zabytków
Krzysztof A. Kuczyński, Janusz Skowroński, Anja Hauptmann – wnuczka laureata Nagrody Nobla
SPRAWOZDANIA
Ivo Łaborewicz, Sprawozdanie z działalności Archiwum Państwowego Oddział w Jeleniej Górze w 2022 roku
Janusz Skowroński, Hauptmannowskie fascynacje łódzkiego jeleniogórzanina. Z okazji jubileuszu 75. urodzin profesora Krzysztofa K. Kuczyńskiego
Józef Hanusiak, Szlakiem jeleniogórskich kościołów różnych wyznań
Stanisław Firszt, Stanisław Gola, 50 lat Uniwersyteckiego Klubu Turystycznego, Studenckiej Elipsy Turystczno-Artystycznej (SETA)
Krzysztof Tęcza, 50. Centralnego Zlotu Krajoznawców (CZAK) na ziemi jeleniogórskiej
Krzysztof Tęcza, Nowe władze w kole Przewodników Sudeckich
Ewa Kiraga-Wójcik, Jeleniogórscy aktywiści turystyki uhonorowani tytułem „Zasłużony dla Miasta Jeleniej Góry”
Janusz Milewski, Sprawozdanie z działalności Podkomisji Kolekcjonerstwa Krajoznawczego Oddziału PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze za lata 2022–2023
Stanisław Kańczukowski, Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w 2023 roku
IN MEMORIAM
Profesor dr Stefan Bednarek (Elżbieta M. Kotlarska)
ks. dr Andrzej Bokiej (Marek Szajda)
ON. Wspomnienie o Bokieju (Bogdan Koca)
Roksana Knapik (Andrzej Raj)
Kazimierz Śliwa (Wojciech Kapałczyński)
Zofia Zator (Stanisław Firszt)
RECENZJE
Tamara Nováková, Olga Hájková, Libor Dušek a kol., Opevněná krajina. Idé ve východních Krkonoších 1938. Kritický katalog k výstawě, Praha 2021 (Ivo Łaborewicz)
Alfred Schwarzmaier, Die Hauptmanns und Martel. Das leben der Margarete Heumader / Hauptmannowie i Martusia. Życie Margarety Heumader, red. Janusz Skowroński, przedkład Elżbieta Skowrońska, Janusz Skowroński, Jelenia Góra, 2023 (Krzysztof A. Kuczyński)
Zbigniew Piotrowicz, Sudeckość, Katowice 2022 (Jan Hanc)
Z Českého ráje a Podkrkonoší. Vlastivédná Ročenka, svazek 35, Semily-Jičín 2022 (Ivo Łaborewicz)
KRONIKA JELENIOGÓRSKA (Krzysztof Tęcza)
