To miejsce kojarzy się najczęściej ze stertą dokumentów pokrytych grubą warstwą kurzu. A w tych właśnie dokumentach wiele osób co roku poszukuje swojej przeszłości, rodziny, korzeni, dowodów wojennej udręki.
- Archiwum służy do różnych celów, dla historyków do badań naukowych, dla zwykłych ludzi do celów urzędowych. Wydajemy różnego rodzaju zaświadczenia, odpisy, również ze świadectw pracy. Prowadzimy też działalność edukacyjną i przedstawiamy historię lokalną w oparciu o nasze źródła historyczne – wyjaśnia Józef Drozd, dyrektor Archiwum Państwowego we Wrocławiu.
Niewielu też wie, że Archiwum we Wrocławiu posiada jedne z największych zbiorów w całej Polsce. Gdyby ktoś poukładał jego wszystkie akta w rzędzie, zajęłyby one około 23 km. W tym jest ponad 120 tysięcy egzemplarzy różnych map i planów i ponad 65 tysięcy średniowiecznych dokumentów oraz akt pergaminowych i papierowych z okresu nowożytnego.
W oddziale jeleniogórskim natomiast ustawione akta grzbiet do grzbietu zajęłyby około 2100 metrów. W tym jest ponad 700 dokumentów, ponad 4,5 tysiąca map, oraz księgi, akta, fotografie. Najstarszy dokument posiadany przez jeleniogórskie archiwum to dokument z 1309 roku księcia Bernarda Lwóweckiego, który ofiarowuje swojemu rycerzowi Gotsche Schaff około 20 hektarów ziemi w Malinniku.
– Jeśli chodzi o Archiwum Państwowe w Jeleniej Górze to mamy już 60 lat, ale działalność archiwalna w naszym mieście prowadzona była od 1927 roku - było to archiwum miejskie mieszczące się przy obecnej ulicy Podwale 27, gdzie dzisiaj jest sklep „Bojka”. Od 1932 na naszym terenie było archiwum miejskie i powiatowe, a w latach 1945 – 1951 było znów tylko archiwum miejskie, które w 1951 zostało upaństwowione. Już w 1960 roku dawny budynek archiwum stał się za mały dla zbiorów.
Przez 40 lat walczyliśmy o zdobycie większego obiektu i udało się to dopiero, kiedy zlikwidowano wojsko. Dzięki władzom miejskim i posłom zdobyliśmy nie tylko lokal, ale i pieniądze na jego remont. W 2005 roku przeprowadziliśmy się do obecnej siedziby, a dwa lata później zakończony został jej remont. Teraz powierzchnia użytkowa naszego budynku to 1600 m kw. Rocznie naszą pracownię naukową odwiedza od 500 – 700 osób rocznie – mówi Ivo Łaborewicz, kierownik jeleniogórskiego Oddziału Archiwum Państwowego we Wrocławiu.
Na jeleniogórskie obchody zjechało wiele ważnych osobistości z Jeleniej Góry i regionu. Nie zabrakło prezydenta Jeleniej Góry, Marcina Zawiły oraz przewodniczącego rady miejskiej, Janusza Grodzińskiego. Byli też burmistrzowie miast regionu, Grażyna Malczuk, wiceprzewodnicząca Sejmiku Wojewódzkiego, Marek Obrębalski, radny dolnośląski. Przybyli też przedstawiciele straży granicznej, dyrektorzy szkół. Obecny był też Jacek Jakubiec z Dworu Czarne i Euroregionu Nysa, który przypomniał, że w latach 70. archiwum miało być przeniesione właśnie do Dworu Czarne.
Jednym z najważniejszych gości był emerytowany dyrektor Archiwum Państwowego w Jeleniej Górze, Czesław Margas, któremu dyrektor Józef Drozd, jak i kierownik Ivo Łaborewicz dziękowali za 40 lat poświęconych jeleniogórskiemu archiwum. Czesław Margas szefował jeleniogórskiej placówce od 1951 do 1990 roku.
Podczas uroczystości obecny kierownik jeleniogórskiego archiwum, Ivo Łaborewicz, odebrał oznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” nadaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wręczył ją prezydent Jeleniej Góry, Marcin Zawiła, który w ramach podziękowania za dotychczasową współpracę archiwum z urzędem miejskim, złożył na ręce dyrektora Józefa Drozda, stare dokumenty z XIX wieku odnalezione na dachu wieży zamkowej podczas jej ostatniego remontu.
Archiwum poświecił i uroczystości przewodniczył ksiądz kanonik Bogdan Żygadło – proboszcz parafii św. Erazma i Pankracego . W drugiej części uroczystości goście wysłuchali krótkiej prezentacji poświęconej zbiorom i działalności jeleniogórskiego i lubańskiego oddziału Archiwum Państwowego we Wrocławiu oraz wykładu na temat przygotowanej okolicznościowej wystawy, gdzie goście udali się chwilę później. Na zakończenie goście przygotowano poczęstunek.
