Udział osób z niepełnosprawnościami w ruchu turystycznym systematycznie rośnie, a infrastruktura tworzona z myślą o nich jest wykorzystywana również przez seniorów i rodziny z małymi dziećmi w wózkach. Coraz wyraźniej mówi się o turystyce społecznej, która wymaga innego podejścia do konstruowania ofert branży turystycznej oraz adaptacji i budowy infrastruktury przyjaznej dla nich.
I Konferencja Turystyczna „Góry otwarte dla wszystkich”, organizowana przez Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych odbyła się w 2010 roku. Jej plonem było udostępnienie pierwszej i jak dotychczas jedynej trasy wysokogórskiej dedykowanej osobom z niepełnosprawnościami, która połączyła górną stację kolejki linowej na Kopie ze schroniskiem Dom Śląski na Równi pod Śnieżką w Karkonoszach. II Konferencja zorganizowana została z inicjatywy Fundacji „Pogranicze bez barier” z Bielska Białej i odbyła się w 2017 roku w Beskidach. W wyniku coraz wyraźniejszego podkreślania potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych i konsekwentnych konsultacji na szczeblach ministerialnych pojawiły się szanse na systemowe finansowanie turystyki społecznej. W obliczu tych zmian zwołano III Konferencję, która odbyła się w kwietniu 2019 r. w Karłowie, w siedzibie Parku Narodowego Gór Stołowych, a w której uczestniczyli między innymi przedstawiciele Ministerstwa Sportu i Turystyki, Ministerstwa Rozwoju i Infrastruktury oraz Minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak przedstawiająca potencjał drzemiący w środkach z programu Dostępność Plus. Z inicjatywy Poseł Małgorzaty Wypych w czerwcu tego roku odbyło się w Warszawie międzyresortowe spotkanie Komisji Sejmowych w ramach Konferencji „Woda, powietrze, ląd – turystyka osób niepełnosprawnych idealną formą rehabilitacji”.
Zauważając potrzebę dyskusji o aspektach turystyki społecznej Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych zorganizował w dniach 11-12 września 2019 r. IV Konferencję Turystyczną „Góry otwarte dla wszystkich”, która odbyła się pod patronatem Marszałka Województwa Dolnośląskiego Cezarego Przybylskiego i która współfinansowana była przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.
W pierwszym dniu Konferencji w Karpaczu, jej uczestnicy dyskutowali o finansowaniu turystyki społecznej ze środków budżetu państwa. Dyrektor Przemysław Herman, reprezentujący Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju przedstawił kluczowe założenia rządowego programu Dostępność Plus i wskazał obszary, które mogą być w przyszłości finansowane w ramach założeń tego programu. Jednocześnie podkreślił, że wdrażanie programu Dostępność Plus wymusiło szereg zmian legislacyjnych, a w najbliższej przyszłości rząd przeprowadzi przegląd aktów prawnych pod kątem spójności z programem Dostępność Plus. Będzie to niepowtarzalna okazja na wskazanie przez środowisko osób z niepełnosprawnościami niejednoznacznych i uciążliwych regulacji prawnych oraz skierowanie ich do ponownego opracowania. Przykładem takim jest przepis dotyczący wjazdu osób niepełnosprawnych na tereny leśne, który przytoczył Adam Dudzin z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych. Zaprezentował on przykłady adaptacji kompleksów leśnych i obiektów nadleśnictw do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W swoim referacie przedstawił dużą otwartość działań Lasów Państwowych na turystykę społeczną oraz założenia serwisu internetowego czaswlas.pl, który w niedalekiej przyszłości będzie zawierał również informacje o dostępności poszczególnych obszarów dla osób z niepełnosprawnościami.
Benedykt Wojcieszak z Rady ds. Turystyki Osób Niepełnosprawnych PTTK przedstawił założenia wydzielenia ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki oddzielnego funduszu na turystykę społeczną. Mimo, iż do chwili obecnej nie udało się przeforsować tej zmiany, udało się zabezpieczyć na ten rok kwotę 5 mln zł na cele turystyki społecznej, z której to realizowane są między innymi projekty szkolenia Asystentów Turystycznych Osoby Niepełnosprawnej. W dyskusji zwrócono również uwagę na lawinowo rosnący ruch turystyczny w obszarze Karkonoszy, a szczególnie na Śnieżce. Stanowisko Karkonoskiego Parku Narodowego w tym aspekcie przedstawiła Marzena Ratajczak omawiając korzyści i zagrożenia obecnej sytuacji.
Drugi dzień Konferencji odbył się na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego, w schronisku górskim Strzecha Akademicka. Przed panelem dyskusyjnym Dyrektor KPN Andrzej Raj zaprosił część gości na objazdową prezentację szczytu Śnieżki i wierzchowiny Karkonoszy, a następnie w swojej prezentacji odniósł się do obecnej sytuacji hydrologicznej, przyrodniczej i turystycznej parku. W dalszej części Adam Karpiński zaprezentował założenia projektu „Góry w ciemności”. Jest to innowacyjna technologia, rozwijana od kilku lat i umożliwiająca samodzielną wędrówkę szlakiem turystycznym osobie całkowicie niewidomej. Próby zakończone sukcesem przeprowadzone zostały na szlaku ze Szklarskiej Poręby na Wysoki Kamień w Górach Izerskich, a obecnie zespół badawczy poszukuje źródeł finansowania dalszych badań i opracowania produktu końcowego.
Obecność uczestników konferencji w schronisku górskim była idealną okazją do rozmów na temat dostosowania obiektów górskich do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Architektura tych budynków często znacząco ogranicza możliwości adaptacyjne i wymusza na zarządcach zastosowanie nieszablonowych rozwiązań, co z kolei znacznie podraża koszty inwestycji.
Przez dwa dni Konferencji jej uczestnicy dyskutowali o różnych aspektach turystyki społecznej, a problemy o których rozmawiano mogli zobaczyć podczas wyjazdu na wierzchowinę Karkonoszy. Poruszono wiele istotnych tematów, które teraz wymagają konkretnych działań i poszukiwania funduszy na ich realizację. Ogromne nadzieje na rozwój turystyki społecznej pokładane są w rządowym programie Dostępność Plus oraz w próbie utworzenia Funduszu Rozwoju Turystyki Społecznej. Jak pokazała konferencja pomimo wdrożenia szeregu rozwiązań wspierających osoby niepełnosprawne na szlaku, wiele jest jeszcze do zrobienia, szczególnie w obszarze Kotliny Jeleniogórskiej i Sudetów Zachodnich.
Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego reprezentował Dyrektor Wydziału Turystyki UMWD Piotr Wnukowicz. Obecni byli również przedstawiciele większości gmin Kotliny Jeleniogórskiej. Niestety zabrakło przedstawiciela Urzędu Miasta Jeleniej Góry choć szkoda bo to miasto powinno mieć ambicje bycia centrum rozrządowym dla turystyki całej Kotliny Jeleniogórskiej.
