W grudniu 2005 r. w drodze darowizny otrzymałam od mojej mamy połowę mieszkania. Niestety, sytuacja życiowa zmusiła mnie do sprzedaży mojej części w styczniu bieżącego roku. Wiem, że aby nie płacić podatku muszę nabyć lokal, pytanie tylko w jakim terminie – w ciągu 6 miesięcy czy 2 lat? Różne źródła podają różnie, powołując się na tę samą ustawę o podatku od spadków i darowizn. Czy można starać się o umorzenie tego podatku, jeżeli nie nabędzie się nieruchomości? – Aga
Odpowiadając bezpośrednio na Pani pytania, obecnie obowiązujący termin wynosi 2 lata od dnia zbycia, a starać się o umorzenie podatku można przede wszystkim wtedy, kiedy ważny interes podatnika zostanie oceniony jako ważniejszy od interesu publicznego. O umorzeniu zawsze decyduje jednak organ podatkowy.
Opisana przez Panią sytuacja wymaga jednak znacznie szerszej analizy, bowiem dotyczy ona dwóch odrębnych zagadnień, a mianowicie podatku od dochodu, uzyskanego w wyniku sprzedaży przedmiotu darowizny oraz podatku od samej darowizny. Rozbieżności w docierających do Pani informacjach wynikają zapewne z faktu, iż przepisy regulujące oba te zagadnienia, jak również sama ich interpretacja wielokrotnie zmieniały się w ciągu ostatnich lat. Dlatego na wstępie warto poczynić zasadniczą uwagę, iż przy prawnej analizie tego rodzaju spraw należy zawsze sprawdzić jak brzmiała dana ustawa w momencie, kiedy staliśmy się właścicielem nieruchomości oraz w momencie, kiedy dokonaliśmy jej zbycia.
Opodatkowanie dochodu, uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości unormowane jest przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Do końca 2006 roku sprzedaż nieruchomości nabytych w drodze spadku lub darowizny była zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w całości. Począwszy od 1 stycznia 2007 r. zasada ta jednak uległa zmianie i jeżeli nieruchomość nabyta po tej dacie w drodze spadku lub darowizny zostanie sprzedana przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie, to wówczas po stronie sprzedającego powstaje obowiązek zapłaty podatku dochodowego od dochodu z tej sprzedaży, o ile podatnik nie korzysta ze stosownych zwolnień podatkowych.
W Pani sprawie, darowizna przedmiotowego mieszkania została dokonana przed 1 stycznia 2007 r. Dlatego też zwolnienie z podatku dochodowego, które wówczas obowiązywało nadal ma zastosowanie do nieruchomości i praw majątkowych związanych z nieruchomościami nabytymi w formie darowizny lub w spadku do 31 grudnia 2006 r. i to bez względu na to, kiedy nastąpi sprzedaż tych nieruchomości i praw. Oznacza to, że dochód, który Pani uzyskała w wyniku sprzedaży swojej części wspomnianego mieszkania na początku bieżącego roku zwolniony jest z podatku na podstawie art. 21 ust 1 pkt 32 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w grudniu 2005 r. (Dz.U. 2000, nr 14, poz. 176), a więc w czasie, kiedy stała się Pani współwłaścicielem podarowanego mieszkania.
Inną sprawą jest z kolei kwestia Pani opodatkowania podatkiem od darowizny, wskutek dokonania sprzedaży jej przedmiotu w postaci części nieruchomości. Na podstawie przepisów art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu aktualnym na dzień zawarcia przez Panią umowy darowizny (grudzień 2005), zastosowana została wobec Pani ulga podatkowa, na mocy której notariusz odstąpił od pobrania podatku od darowizny (Dz. U. 2004, nr 142, poz. 1514). Zgodnie natomiast z obecnym brzmieniem przepisów wspomnianej ustawy (Dz.U. 2009, nr 93, poz. 768), w tym przepisu art. 16 ust. 7 pkt 2 „nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.”
Z przytoczonego wyżej przepisu wynika więc, że jedynie „uzasadniona konieczność” zmiany warunków mieszkaniowych pozwala na zachowanie prawa do przewidzianej w art. 16 ust. 1 ulgi. Pojęcie „konieczność” należy z kolei rozumieć jako nieodzowność, przymus lub, że coś jest nieuchronne, nie dające się uniknąć. Jeżeli zatem w Pani konkretnej sytuacji, jako podatnika faktycznie nastąpiła konieczność zmiany warunków mieszkaniowych, spowodowana zajściem nagłej, nieoczekiwanej sytuacji życiowej, w której się Pani znalazła, wówczas może Pani próbować na tej podstawie uzasadnić swój wniosek do właściwego organu podatkowego o umorzenie ustalonego podatku od darowizny.
Mariusz Gierus – prawnik
www.gierus.pl
Pytania z dopiskiem „Prawnik radzi” prosimy wysyłać WYŁĄCZNIE na adres redakcji lub elektronicznie, na adres: prawnik@jelonka.com
Wszelkie materiały niniejszego cyklu, oparte są na listach czytelników i nie wyczerpują prawnej oceny przedstawionych w nich zagadnień. Ich zamieszczanie ma jedynie charakter informacyjny i nie może być traktowane jako porada prawna ani czyjekolwiek zobowiązanie do świadczenia jakichkolwiek usług pomocy prawnej. Mimo dokładanych najwyższych starań GIERUS Kancelaria Odszkodowawcza nie ponosi odpowiedzialności za żadne stwierdzenia zawarte w treści niniejszego cyklu, jak i nie gwarantuje dokładności, skuteczności czy przydatności jakichkolwiek informacji prawnych w nim zamieszczonych. W celu uzyskania pomocy prawnej odwiedzający niniejszy cykl powinni zasięgnąć indywidualnej i konkretnej porady prawnej.
