Piątek, 15 listopada
Imieniny: Alberta, Leopolda
Czytających: 9869
Zalogowanych: 44
Niezalogowany
Rejestracja | Zaloguj

Jelenia Góra: „Zarządcówka” Schaffgotschów

Poniedziałek, 22 sierpnia 2022, 11:58
Aktualizacja: 12:01
Autor: Stanisław Firszt
Jelenia Góra: „Zarządcówka” Schaffgotschów
Budynek Zarządu majątku Schaffgotschów w Sobieszowie
Fot. Archiwum S. Firszta
Dobra Schaffgotschów rozciągały się wzdłuż Gór Izerskich i Karkonoszy od zamku Gryf i Mirska po zamek Chojnik i Kowary. Siedzibą główną rodu, skąd zarządzali całym majątkiem, był początkowo zamek Chojnik. Na nim gromadzono wszystkie dokumenty i pisma związane z nadaniami ziem, przywilejami, transakcjami i korespondencją w tych sprawach.

Niestety w 1675 roku, od uderzenia pioruna w wieżę zamkową, obiekt ten strawił pożar. To co się udało uratować przeniesiono następnie do budynku w Podgórzynie i budynku Zarządu w Sobieszowie (Zarządcówka). To tam przez następne kilkadziesiąt lat znajdował się zarząd całego majątku. Niestety obiekty te były za małe na potrzeby rozrastającego się i kwitnącego majątku Schaffgotschów, toteż hrabia Krzysztof Leopold Schaffgotsch podjął decyzję o budowie nowego budynku, z którego można by zarządzać całym majątkiem.

Budowę tego obiektu przeprowadził jego syn Johann Anton Schaffgotsch w latach 1705-1712. Obiekt formą nawiązywał do stylu rezydencjonalnego dlatego później nazwano go zamkiem lub pałacem. Wzniesiono go na skarpie zamykającej od północy zespół zabudowy wchodzącej w skład urzędu. W zespole znajdowały się też: Dom Stangreta, Powozownia, Spichlerz, Stajnie, Dom Zarządcy i Mieszkania. Główny budynek zarządu (pałac) zbudowano w pobliżu kościoła Św. Marcina. Na głównym placu tego zespołu (na majdanie) znajdował się także browar.

Budynek Zarządu spełniał dwie funkcje: urzędu majątkowego i sądowniczą. W latach 1716-1717 przeniesiono do niego księgozbiór dotychczas gromadzony w Podgórzynie. W imieniu (hrabiego Johanna Antona Schaffgotscha (tytuł hrabiego cesarstwa od 1708 roku), z tego budynku zarządzali:
1. Gotfried Rotchig (ur. W 1675 r., zm. 1722), pisarz i zarządca. Żonaty z Anna Marią Preuslerin.
2. Hans Christoph Gebauer, zarządca. Żonaty z Anną Rosiną Preuslein.
3. Carl Ferdinand Biehlern, pisarz. Żonaty z Anną Izabelą.
4. Hans Carl Neumann, w latach 1727 był inspektorem w Podgórzynie, a następnie został pisarzem i zarządcą majątku w Sobieszowie. Zorganizował bibliotekę w budynku zarządu i był w niej pierwszym bibliotekarzem. Zmarł w 1741 roku.

Urzędnicy wymienieni wyżej, po śmierci zostali pochowani przy kościele św. Marcina w Sobieszowie. Na ścianach świątyni znajdowały się ich epitafia. Zarządzali oni całym majątkiem, a od 1733 roku fideikomisem utworzonym przez Johanna Antona Schaffgotscha. Po śmierci hrabiego w 1742 roku jego dobrami zajęły się władze pruskie, po tym jak Fryderyk II anektował cały Śląsk. Powrót majątku w ręce Schaffgotschów nastąpił dopiero po kilkunastu latach, w 1763 roku w czasach Karola Gotarda Schaffgotscha. Budynki zarządu były zaniedbane, w tym ich wyposażenie, m.in. biblioteka.

W 1833-1834 roku hrabia Leopold Gotard Schaffgotsch, wnuk Karola Gotarda, przeniósł bibliotekę i towarzyszące jej zbiory do zespołu pocysterskiego w Cieplicach. W Sobieszowie pozostały dokumenty, mapy, plany i pisma związane z funkcjonowaniem ordynacji Schaffgotschów. W Sobieszowie nadal funkcjonowały biura zarządu i sądownictwo. Zespół zarządu majątku w Sobieszowie działał do 1945 roku. Po zakończeniu wojny, cała dokumentacja z pałacu w Sobieszowie, została przejęta przez Archiwum Państwowe we Wrocławiu i tam do dzisiaj się znajduje. Jest to prawie 2 km bieżące akt. Większość z nich powstała przed stosowaniem maszyn do pisania, więc sporządzono je ręcznie. Nawet pobieżne przejrzenie tego archiwalnego zasobu wymagałoby lat pracy, nie mówiąc o zorientowaniu się w treści zgromadzonych tam dokumentów. Jest to skarbnica wiedzy dostępna tylko nielicznym. Po pierwsze trzeba znać odręczne pismo tamtych czasów, a przede wszystkim niemieckie i łacińskie słownictwo. Dzisiaj archiwum Schaffgotschów przechowywane jest, jako wydzielony zbiór, w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, a budynki Zarządu przejął Karkonoski Park Narodowy i przystosowuje je do swojej działalności (administracyjnej i edukacyjnej).

Twoja reakcja na artykuł?

51
78%
Cieszy
2
3%
Hahaha
2
3%
Nudzi
1
2%
Smuci
4
6%
Złości
5
8%
Przeraża

Ogłoszenia

Czytaj również

Sonda

Czy Wigilia powinna być dniem całkowicie wolnym od pracy?

Oddanych
głosów
766
Tak
58%
Nie
25%
Nie ma to dla mnie znaczenia
17%
 
Głos ulicy
Czy Teatry Uliczne w tym roku się podobały?
 
Warto wiedzieć
Pierwsza baza antyrakietowa w Polsce
 
Rozmowy Jelonki
Muzyka jest całym moim życiem
 
Jelonka wczoraj
"Szlakiem tajnych przejść" na Zamku Czocha
 
Piłka ręczna
Kolejne wyróżnienia dla naszych dziewczyn
 
Aktualności
Kiedy otworzą Maka w Jeleniej Górze?
 
Aktualności
Trwa Forum KARR w Karpaczu
Copyright © 2002-2024 Highlander's Group