Z akt budowlanych kamienicy i koncesji na prowadzenie atelier odnalezionych w jeleniogórskim archiwum wynika że na początku kwietnia 1875 roku działało tu na pierwszym piętrze kamienicy atelier fotograficzne Friedricha Schrȍtera. W tym czasie budynek atelier ze szklanym dachem i trzema wielkimi oknami od strony Wilhelmstrasse (dawna nazwa ulicy Wojska Polskiego) wyglądał bardziej okazale.
Snycerka i podwójna klatka schodowa
Szczególny wygląd miała kamienica od strony ulicy z wieloma oknami, przeszkleniem atelier na piętrze, snycerką na obrzeżu dachu i wystającą wieżyczką ze świetlikiem przylegającą z tyłu budynku. Okazałe wejście na parterze od strony obecnej ulicy Wojska Polskiego prowadziło do korytarza dzielącego parter na dwa mieszkania ( tutaj mieszkał fotograf i jego rodzina). Do atelier prowadziła podwójna klatka schodowa umieszczona w wieżyczce z tyłu budynku. Na szczycie wieżyczki znajdowała się flaga z cesarskim orłem.
Trzy wielkie okna na pierwszym piętrze miały po bokach prostokątne miejsca na reklamę atelier, dach pomieszczenia był także szklany, pokryty podłużnymi wąskimi taflami szkła. Atelier Friedricha Schrȍtera zajmowało całe piętro budynku z centralnie umieszonym przeszklonym pomieszczeniem do wykonywania fotografii, po lewej mieściły się dwie poczekalnie dla lepszej i gorszej klienteli i mały pokój, po prawej stronie piętra : pracownia , gabinet fotografa, i duży pokój o nieokreślonej funkcji.
Za kotarą
Pomieszczenie do fotografowania było oddzielone od poczekalni kotarą lub ruchomymi drzwiami. Budynek należał do fotografa, odziedziczony po ojcu Gottfridzie Schrȍterze i matce Friderike z domu Lange. Kamienicę z atelier zaprojektował Carl Lange architekt i budowniczy (mieszkający obok na obecnej ulicy Matejki). Jak na Jelenią Górę było to wielkie i bogate atelier. Nieprzypadkowo powstało w tym miejscu, usytuowane obok Teatru pod Wzgórzem Kościuszki gdzie znajdowały się piękne ogrody, park oraz wiele obiektów użyteczności publicznej.
Znajdowały się tu m.in. : sala koncertowa miejskiej kapeli, plac sportowy Związku Gimnastycznego, wille kluby dla bogatych mieszczan, kawiarnia oraz restauracje : Felsenkeller (z widokiem na miasto) i Tengler Hof (słynąca z organizowanych obok wielkich wystaw ogrodniczych). Wzgórze było miejscem atrakcyjnym i często odwiedzanym przez jeleniogórzan i licznych turystów.
Fotograf pracujący w takim miejscu nie narzekał na brak zamówień i klientów. Mało tego zarabiał na ujęciach miasta fotografowanego z obecnego Wzgórza Kościuszki (Cavalierberg). W styczniu 1883 roku atelier Friedricha Schrȍtera przejął Franz Pietschmann. W tej dużej pracowni fotograficznej pracował fotograf Wilhelm Krause i malarz Heinrich Werbach. W lipcu 1891 roku Franz Pietschmann zakupił długi, poprzecznie usytuowany do kamienicy budynek gospodarczy (obecnie Wojska Polskiego 57) obok placu handlarza końmi Ottomara Knoblauha.
Firmę przejął syn
Tutaj założył prawdopodobnie filię wydawnictwa, na górze znajdował się magazyn płyt szklanych (negatywów) i dwa pomieszczenia produkcyjne oddzielone sortownią. Na dole kilka pomieszczeń o nieokreślonym przeznaczeniu. Całość na planach i w dokumentach określano jako budynek fabryczki (wytwórni) Franza Pietschmanna. Budynek atelier otrzymał nowe przeszklenie z pięciu wielkich okien. Z tyłu kamienicy od strony Wzgórza Kościuszki znajdowała się wielka reklama Atelier Franz Pietschmann. Franz Pietschmann zarządzał atelier na Wilhelmstrasse 57 do 1902 roku. 1 stycznia tego roku firmę przejął jego syn Hans.
Do 31 marca 1914 Hans Pietschmann mieszkał i pracował na Wilhelmstrasse 57. Zarówno ojciec jak i syn fotografowali członków RGV, czy również pracowali dla muzeum ? Nie wiadomo. Pewną wskazówką są odnalezione w Muzeum Karkonoskim zdjęcia szkieł przez Hermanna Thilschnera następcy Pietschmanna w atelier , na Wojska Polskiego 57, a właściwie pod obecnym nr. 59 . W 1935 roku zmieniła się numeracja domów . Niski budynek gospodarczy otrzymał nr. 57 a przylegajaca kamienica nr. 59. Historia atelier w tym miejscu kończy się na roku 1938, kiedy to Hermann Thilschner przeniósł się do budynku na ul. Bankowej 15, gdzie wcześniej działało Atelier van Boscha.
Robert Rzeszowski
Kustosz Zbiorów Historycznych
Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze
Podpisy do zdjęć
1. Plany budynku mieszkalnego i atelier Friedricha Schrȍtera na obecnej ulicy Wojska Polskiego 59 ( dawna Wilhelmstrasse 57) z kwietnia 1875 roku (Archiwum Państwowe we Wrocławiu, oddział Jelenia Góra).
2. Widok fasady budynku atelier Fridricha Schrȍtera z widocznym przeszkleniem na I piętrze kamienicy, kwiecień 1875 r. (Archiwum Państwowe we Wrocławiu , oddział Jelenia Góra)
3. Plan pierwszego piętra z atelier Schrȍtera z poszczególnymi pomieszczeniami kwiecień 1875 r., (Archiwum Państwowe we Wrocławiu , oddział Jelenia Góra).
4. Plan sytuacyjny , budynek i działki fotografa Schrȍtera na ulicy Wojska Polskiego, kwiecień 1875 r. (Archiwum Państwowe we Wrocławiu , oddział Jelenia Góra).
5 . Widok na miasto z obecnego Wzgórza Kościuszki, w tle budynek atelier Franza Pietschmanna z wielkim szyldem fotografa, oryginalne ujęcie Eduardo Mertensa, z teki Maxa Leipelta, 1891 r. (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze)
6 (zdjęcie główne). Fotografia j.w., fragment ujęcia z budynkiem atelier Franza Pietschmanna (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
7. Reklama Franza Pietschmanna na papierze firmowym, sierpień 1896 r., widoczne liczne nagrody fotografa (Archiwum Państwowe we Wrocławiu , oddział Jelenia Góra).
8. Emil Fiek, Cunnersdorf (obecnie Jelenia Góra) honorowy członek i założyciel Towarzystwa Karkonoskiego od 1880 r., w zarządzie od 1888 do śmierci 7.6.1897 r. (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze)
9. Rysunek tuszem fragment budynku atelier Hansa Pietschmanna syna i następcy F. Pietschmanna, z przeszklonym atelier, z 1903 roku (Archiwum Państwowe we Wrocławiu , oddział Jelenia Góra).
10. Rysunek tuszem przeszklone atelier Hansa Pietschmann widoczne wymiary miejsca wykonywania fotografii, 1903 r., (Archiwum Państwowe we Wrocławiu , oddział Jelenia Góra).
11. Nadburmistrz Hartung, wieloletni i zasłużony przedwojenny włodarz Jeleniej Góry, członek zarządu R.G.V. atelier Franza Pietschmanna, wykonał Hans Pietschmann, przed 1914 r., (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
12. Fotografia pięknego pucharu ze zbiorów jeleniogórskiego muzeum (Riesengebirgsverein museum) ok. 1920 r., atelier Hermanna Thilschnera następcy Hansa Pietschmanna (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
13. Zbliżenie , fotografia rytu na pucharze, j. w. (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
14. Zbliżenie etykieta na fotografiach Hermanna Thilschnera (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
15. Plan sytuacyjny okolic teatru, w skali 1;1000, u zbiegu obecnych ulic Wojska Polskiego, Muzealnej i Modrzejewskiej, ok. 1910 r., z budynkiem atelier i przylegająca do niego fabryczka Pietschmanna z magazynem płyt szklanych i negatywów fotografa (zbiory Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze).
