Kowarski dywan w Pałacu Prezydenckim
W kowarskiej fabryce dywanów został utkany wełniany dywan o powierzchni 180 metrów kwadratowych, który od 1969 roku zdobił Salę Kolumnową Pałacu Prezydenckiego w Warszawie. Ze względów estetycznych 19 stycznia 2009 zastąpiono go nowym wyprodukowanym w Białymstoku. Obecnie ze względu na wartość historyczną kowarski dywan z pałacu eksponowany jest w salach Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.
Czytaj więcej:
Historia Kowar
Początki w Smyrnie
Rozwój renomowanej kowarskiej fabryki dywanów wiąże się z pewnym wydarzeniem, które miało miejsce 1854 roku. Wtedy to grupa kowarskich tkaczy wyruszyła do tureckiej Smyrny na szkolenie. Uczyli się oni produkcji dywanów przez wiązanie węzłów na drewnianych krosnach. Szkoleni pracownicy stopniowo zdobywali doświadczenie, co prowadziło do ciągłych usprawnień technologicznych. W 1894 roku firma zmieniła nazwę na Vereinigte Smyrna Teppich Fabriken.
W latach 1906-1912 firma zyskała nowe krosna co umożliwiło tkanie dywanów z wykorzystaniem 64 kolorów wełny. W latach trzydziestych produkcja osiągnęła 12 tysięcy metrów kwadratowych rocznie, a kowarskie dywany zdobyły popularność na całym świecie. Eksportowano je nie tylko do Niemiec, ale także do Skandynawii i obu Ameryk.
Film: Stare pocztówki
Nowe technologie
W latach 50. XX wieku planowano przenieść zakład, co wstrzymało inwestycje. W 1968 roku komisja uznała, że stan techniczny zagraża bezpieczeństwu pracowników, co doprowadziło do decyzji o likwidacji zakładu w grudniu tego samego roku. Po staraniach na rzecz utrzymania fabryki, Ministerstwo Przemysłu Lekkiego zdecydowało o budowie nowego zakładu z nowoczesną technologią produkcji dywanów typu Axminster. Zakład ten został otwarty 1 stycznia 1972 roku jako Fabryka Dywanów „Kowary”.
Dywany znane na całym świecie
W 1973 roku rozpoczęto produkcję dywanów igłowych. W latach 80. i 90. fabryka eksportowała wyroby do wielu krajów, w tym do ZSRR, Japonii, USA, Kanady, Australii i krajów arabskich. W 1991 roku załamał się eksport do ZSRR gdzie trafiało 50% wyprodukowanych dywanów. Jednak dzięki eksportowi do Anglii, Irlandii, Australii i Japonii fabryka przetrwała
Film: Kręte ścieżki - Paweł Szulc
Upadek fabryki
16 marca 1992 roku fabrykę przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Fabryka Dywanów „Kowary” S.A. Późniejsze zmiany wewnątrz przedsiębiorstwa doprowadziły do poważnej redukcji kosztów, głównie poprzez zwalnianie osób zatrudnionych w spółce. Ostatecznie fabryka została zamknięta w 2009 roku.
Muzeum Sentymentów
W czerwcu 2018 roku w części byłej fabryki dywanów otwarto Muzeum Sentymentów. Ekspozycja zawiera m.in. oryginalną trybunę, z której Edward Gierek przemawiał do załogi Fabryki Dywanów "Kowary" podczas swojej wizyty w 1978 roku, oraz oryginalne laboratorium, które dziś pełni rolę izby pamięci dla tej nieistniejącej już fabryki.
